- καρατζάς
- I
Επώνυμο φαναριώτικης οικογένειας, πολλά μέλη της οποίας διακρίθηκαν ως αξιωματούχοι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου.Το όνομα Κ. –που στα τουρκικά σημαίνει μαυριδερός– αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 15ου αι., ως επώνυμο μιας αρχοντικής οικογένειας της Ηπείρου. Ένας στρατιωτικός από την Άρτα, με το όνομα Νικόλαος Κ., χρίστηκε ιππότης (1497) από τον Γερμανό αυτοκράτορα, ενώ άλλα μέλη της οικογένειας εμφανίστηκαν αργότερα ως κληρικοί ή ως πρόκριτοι στα Γιάννενα και στον Αυλώνα. Mε την ηπειρώτικη οικογένεια δεν σχετίζονται οι Κ. που από τα μέσα του 16ου αι. εντοπίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη και αναφέρονται στη συνέχεια.1. Γεώργιος (τέλη 17ου – μέσα 18ου αι.). Ήταν τρισέγγονος του Κωνσταντίνου (βλ. 6.) και σύζυγος της Ρωξάνης Διπλοβατάτζη. Ο γάμος του με την απόγονο της σημαντικής οικογένειας του Βυζαντίου συνετέλεσε αποφασιστικά στη ραγδαία κοινωνική άνοδο της οικογένειας των Κ.2. Γεώργιος (1724 – 1765). Ήταν γιος του Σκαρλάτου (βλ. 8.). Διετέλεσε γιατρός του σουλτάνου, ενώ κατέλαβε και τα αξιώματα του μεγάλου λογοθέτη της Εκκλησίας και του μεγάλου διερμηνέα της Πύλης (1764-65).3. Ιάκωβος (1700; – 1793). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Βλ. λ. Ιωαννίκιος (3.).4. Ιωάννης (1760 – 1845). Ηγεμόνας της Βλαχίας (1812-18) και μέγας διερμηνέας της Πύλης (1807-8 και 1812). Ήταν γιος του Γεώργιου (βλ. 2) και εγγονός του Σκαρλάτου. Κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του επιτέλεσε σημαντικό νομοθετικό έργο, ενώ παράλληλα προστάτευσε τα γράμματα και ίδρυσε στο Βουκουρέστι το πρώτο μόνιμο θέατρο της Βαλκανικής. Το ενδιαφέρον του για τα θεατρικά δρώμενα συμμεριζόταν η κόρη του, Ραλού, η οποία μετέφραζε ιστορικές τραγωδίες από τα γαλλικά. Μετά την πτώση του από το αξίωμα του ηγεμόνα ο Κ. και η οικογένειά του εγκαταστάθηκαν στην Πίζα της Ιταλίας. Το σπίτι του εκεί αποτέλεσε σημείο συνάντησης φιλελλήνων λογίων και καλλιτεχνών, στους οποίους συγκαταλέγονται ο λόρδος Βύρων, ο Σέλεϊ κ.ά. Η έκρηξη της Επανάστασης στην Ελλάδα τον οδήγησε στην αξιοποίηση του κύρους και των γνωριμιών που διέθετε για την ευόδωση της ελληνικής υπόθεσης. Ο γιος του συμμετείχε αρχικά στον Αγώνα, αλλά αποχώρησε, όταν συγκρούστηκε με τον Δημήτριο Υψηλάντη. Το 1830 ο Ιωάννης Κ. εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.5. Ιωάννης ο Μπεϊζαδές (1770 – 1868). Διετέλεσε δραγουμάνος του στόλου (1799-1800) και μέγας διερμηνέας της Πύλης (1808). Ήταν γιος του Νικόλαου (βλ. 7.). Επηρεασμένος από τις πνευματικές αναζητήσεις του πατέρα του, μετέφρασε έργα του Μοντεσκιέ και ιταλικά δράματα.6. Κωνσταντίνος (μέσα 16ου αι.). Πρόκειται για το πρώτο γνωστό μέλος της οικογένειας των Κ. Σε κείμενο του 1564 χαρακτηριζόταν ως ο από των Καραμανιωτών, ενδεικτικός προσδιορισμός της καταγωγής του από τους τουρκόφωνους Έλληνες της ανατολικής Μικράς Ασίας (Καραμανλήδες), οι οποίοι λίγο μετά την Άλωση εγκαταστάθηκαν στην Πόλη.7. Νικόλαος (1739 – 1785). Ηγεμόνας της Βλαχίας (1782-83) και μέγας διερμηνέας της Πύλης (1777-82). Ήταν ανιψιός του Σκαρλάτου (βλ. 8.). Διακρίθηκε ιδιαίτερα ως μεταφραστής των έργων του Βολτέρου.8. Σκαρλάτος (1697 – 1780). Γιατρός και διερμηνέας της ολλανδικής πρεσβείας στην πόλη. Ήταν γιος του Κωνσταντίνου (βλ. 6.). Διετέλεσε ακόμη μέγας λογοθέτης του πατριαρχείου (1765-68) και μέγας λογοθέτης της Πύλης (1770-74).IIΕπώνυμο αγωνιστών του 1821.1. Γεώργιος. Καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Αρχικά πολέμησε με τον τακτικό στρατό του Φαβιέρου και συμμετείχε στις μάχες στο Χαϊδάρι και στην Ακρόπολη. Αργότερα πολέμησε στην εκστρατεία της Εύβοιας, όπου τραυματίστηκε, καθώς και στη Χίο. Μετά την απελευθέρωση φοίτησε στη νεοσύστατη Σχολή Ευελπίδων και αποφοίτησε αξιωματικός. Διετέλεσε διοικητής πυροβολικού και αργότερα διοικητής της Σχολής Ευελπίδων. Παντρεύτηκε την κόρη του ήρωα Μάρκου Μπότσαρη και αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του αντιστρατήγου.2. Παναγιώτης. Καταγόταν από την Πάτρα και ήταν υποδηματοποιός. Τον Μάρτιο του 1821 πολέμησε με επιτυχία τους Τούρκους μέσα στην Πάτρα και έκτοτε αναγνωρίστηκε από τους συμπατριώτες του ως στρατιωτικός τους αρχηγός. Πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις και αναδείχθηκε σε ηγετική προσωπικότητα της περιφέρειας του Αγώνα. Αυτή η εξέλιξη διέγειρε τον φθόνο των κοτζαμπάσηδων, οι οποίοι δεν ήθελαν να χάσουν την επιρροή τους στον λαό και έτσι τον δολοφόνησαν.IIIΗμιορεινός οικισμός (υψόμ. 300 μ., 350 κάτ.) στην πρώην επαρχία Τροιζηνίας του νομού Αττικής. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της Τροιζηνίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Τροιζήνας της νομαρχίας Πειραιά.* * *οείδος μαύρου αίγαγρου.[ΕΤΥΜΟΛ. < τουρκ. karaca].
Dictionary of Greek. 2013.
